اقتصاد برق؛ چالش اکنون صنعت
مدیریت یارانه انرژی و تعدیل نرخ برق
مقدمه: صنعت برق ستون فقرات جهان صنعت است و همواره نیاز عمده انرژی برای مشتریان صنعتی ، تولیدی ، تجاری و مسکونی را تأمین نموده است. شرکت مدیریت شبکه برق ایران به عنوان یکی از سازمان های زیر مجموعه وزارت نیرو نقش مهم و استراتژیک را در این حوزه ایفا می کند. بر اساس اهداف و وظایف که برای او تعیین شده است و به اقتضای ماهیت فعالیت های خود همواره در تلاش و کوشش برای حفظ پایدار شبکه برق بوده است.
بنابراین، مدیریت و اداره چنین مجموعه یی نیازمند مدیرانی متخصص، متعهد و با کفایت بوده که بتوانند با نیروی علمی و تجربی توام با عرق ملی در تحقق اهداف از پیش تعیین شده این صنعت گامهای موثر و تعیین کننده ای را بردارند که پیشرفت و آبادانی روز افزون این مرز و بوم را به همراه داشته باشد.
یکی دیگر از این مدیران متخصص، که افتخار گفت و گو با ایشان را یافتیم، استاد توانمند و فرزانه این صنعت جناب آقای مهندس مسعود حجت هستند که در این شماره از ماهنامه مدیریت شبکه برق توفیق داشتیم در دفتر کار ایشان مهمان باشیم.
قدردانی و تشکر: قبل از شروع گفت و گو جا دارد از لطف و عنایت و سعه صدر آقای مهندس حجت در انجام مصاحبه کمال تشکر و قدرانی را ابراز نماییم.
1- جناب آقای مهندس حجت با تشکر از فرصتی که به نشریه مدیریت شبکه برق دادید؛ لطفاً مختصری درباره محل تولد و زندگی خودتون بفرمایید.
اصالتاً، اهل همدان هستم، البته زادگاه پدر و مادر آنجا بوده است. ولی من متولد 12 مهر سال 1323 در تهران هستم. اول ساکن محله مولوی تهران بودیم بعد از چند سالی رفتیم میدان شهدا و سالها همانجا زندگی کردیم.
2-با توجه به جایگاه علمی که حضرتعالی دارید؛ لطفا در مورد پیشینه تحصیلی و سوابق علمی خود بفرمایید.
از سال 1330 تا 1336 در دبستان روزبه واقع در خیابان شکوفه دوره ابتدایی را گذراندم . بعد از آن بین سالهای 1336 تا 1339 دوره اول دبیرستان را در دبیرستان ناصر خسرو تحصیل کردم و یک سالی در دبیرستان هدف 3 مشغول درس بودم ولی چون هزینه های آن مدرسه زیاد بود در نهایت دوباره به دبیرستان ناصر خسرو برگشتم و در سال 1342 از این دبیرستان با دیپلم ریاضی فارغ التحصیل شدم.
دوست دارم این را بگویم که من با شهید عباسپور از اول دبستان همدوره بودم. من و ایشان همیشه در درس خواندن با هم رقابت داشتیم طوری که همیشه مترصد این بودیم که نمره اون یکی کم بشه . {خنده آقای مهندس} البته شهید عباسپور تمام دوره دبیرستان را در دبیرستان هدف تحصیل کرد.
در کنکور در رشته ریاضی نفر اول شدم و در دانشکده فنی جزء ده نفر اول بودم. به هر صورت در سال 1342 وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شدم و در سال 1346 دانشنامه کارشناسی ارشد را در رشته مهندسی برق از دانشکده فنی دریافت کردم.
3-چند تا فرزند دارید؟ در مورد آنها قدری صحبت بفرمایید؟
من سه تا فرزند دارم. فرزند اول دخترم هست و آرشیتکت. دختر دوم متخصص علوم تغذیه خوانده. و فرزند سوم پسر هست که دکترای مهندسی کامپیوتر دارد و عضو هیات علمی دانشگاه خاتم است.
4-موقعیت ایران را از نظر علمی، تکنولوژی و غیره … در صنعت چطور ارزیابی می فرمایید؟
وضعیت علمی ایران در بخش مهندسی در شاخه های مختلف برق در سطح جهان در حد قابل قبول است و از نظر من شرایط خوبی داریم. لیکن متاسفانه در زمینه اقتصاد صنعت برق از استانداردهای جهانی عقب هستیم.
5-چه انگیزه ای باعث شد تا شما علاقه مند به تحصیل در رشته مهندسی برق شوید؟
دوران تحصیل یک موضوع انشاء داشتیم با این مضمون که برق مانند خون در بدن است واقعاً، به این موضوع اعتقاد داشتم اصولاً، حضور برق را در جای جای زندگی مورد توجه داشتم و همیشه به این موضوع دقت می کردم و برام یک موضوع مهم و حائز اهمیت بود.
6-آیا تجربه تحصیل در خارج از کشور را هم داشتید؟ و کار کردن با اساتید دانشگاه های خارج چه تفاوتی با ایران داشت؟
در سال 1351 دوره ی سه ماهه در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا با همکاری شرکت وستینگهاوس طی کردم. نحوه تدریس و عملکرد استادان چندان تفاوتی با دانشگاه تهران نداشت. لکن مواردی که تدریس می شد با توسعه صنعت برق در کشور همخوانی بیشتری داشت و روز آمد بود.
7-از چه زمانی مشغول کارهای تحقیقاتی شدید؟
تقریباً، از همان سالهای اولیه آغاز کار، فعالیتهای تحقیقاتی شروع کردم و تا امروز هم کم وبیش دست بر نداشتم. هر موضوعی در صنعت برق مطرح شود سعی می کنم اطلاعات تکمیلی در مورد آن را به دست آورم و تحقیق کنم و مطالب به روز و مفیدی در آن زمینه کسب نموده و به هر بهانه ای آن را منتشر نمایم.
8-سخت ترین روزهای کار شما چه روزهایی بوده است؟
روزهای اوایل انقلاب و دهه شصت که دوران جنگ بود که سختی های خاص خودش را داشت.
9-گویا هم اکنون مشغول فعالیت در یک شرکت خصوصی هستید. میشه لطفاً بطور خلاصه شرکتتان را معرفی بفرمائید؟
من الان در شرکت گسترش انرژی پاسارگاد مشغول فعالیت هستم. این شرکت تعدادی از پروژه هایی حوزه برق و انرژی را در دست دارد که با همکاری دوستان این پروژه ها را پیش می بریم و در واقع دورا دور همچنان با صنعت برق همراه هستیم.
10-مهمترین دغدغه شما برای صنعت برق چیست؟
اقتصاد برق؛ موضوع مهم و بسیار با اهمیتی در صنعت برق است. در اقتصاد برق چندین موضوع کلیدی وجود دارد:
عرضه و تقاضا، هزینه تولید، هزینه انتقال و توزیع، هزینه نگهداری و بهره برداری ، بازار برق، قیمت گذاری برق، سیاست های انرژی، توسعه انرژی های تجدید پذیر…
دراقتصاد برق، بحثی که خیلی مهم است و از پایان جنگ مورد توجه بوده است قیمت گذاری و یا تعرفه برق است. که با بحث یارانه انرژی گره خورده است. و این موضوعی که تصمیم گیران صنعت برق باید به اجماع برسند این است که مدیریت یارانه انرژی به صورتی انجام پذیرد که نه به قشر محروم فشاری وارد نشود و هم اینکه سایر اقشار که از در آمد و سطح زندگی بالاتری برخوردار هستند نسبت به درآمد خود هزینه های مربوطه را پرداخت نمایند. که این مستلزم هم اندیشی و اتفاق نظر در خصوص تدوین و اجرای روشی است که همه موارد مترتب به این موضوع را مد نظر قرار دهد.
11- در مورد کارت انرژی میشه توضیح بفرمایید؟ آیا یک مدل عاقلانه خوب وجود ندارد که یک بار برای همیشه این موضوع یارانه انرژی در مورد مملکت ما حل بشه….؟
شنیدم که بچه های اندیشکده حکمرانی دانشگاه شریف چند بار اصلاحیه هایی روی این طرح دادند و در آخر، یک ایده نهایی را ارائه کردند به این شکل که، حکومت بیاید یک کارتی را تعریف بکند و برای تک تک افراد جامعه یک سهمیه انرژی تعریف بکنه، یعنی هر کد ملی به فرض در ماه 30 لیتر بنزین ،100 کیلووات برق و 50 متر مکعب گاز طبیعی سهمیه داشته باشد. تمام افراد دارای شناسنامه ایرانی. شامل این طرح می شوند. به این ترتیب باید قیمت تعادلی یارانه خیلی کم در اختیارشون قرار بگیره ..و بعد کسیکه نیاز به بیشتر از این دارد باید به قیمتی نزدیک قیمت جهانی اینها را خریداری بکند و کسی هم که کمتر از این مصرف می کند این سهمیه که دارد ذخیره می کند قابل فروش باشد به دولت و یا به کسانیکه نیاز بیشتری دارند. و البته تا کنون اجرایی نشده است.
12-اوقات فراغت خود را چگونه می‌گذرانید؟
مطالعه و سفر به همراه خانواده …
13- از سوي فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ایران؛ بعنوان مهندس برجسته سال 1385 همزمان با روز مهندسي معرفي و تقدير شدید؛ چه عواملی را سبب این تشویق می دانید؟
با توجه به تلاش های اینجانب در ارتقاء صنعت برق در کشور و همکاری با دانشگاه در سال 1385 از طرف فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران بعنوان مهندس برجسته انتخاب شدم.
14- برق رسانی در سطح کشور قبل از انقلاب چگونه بود و بعد از انقلاب را در چه سطحی ارزیابی می فرمایید؟
به نقل از توانیر، مجری طرح برق روستایی شرکت توانیر طی گزارشی تعداد کل روستاهای برقدار کشور در سال ١٣٥٧ را ٤ هزار و ٣٦٧ روستا اعلام کرد که این تعداد در مرداد سال ١٤٠٠ به ٥٧ هزار و ٨١٥ روستا و تا پایان آبان امسال به ٥٨ هزار و ٧٦٩ روستا افزایش یافته و هم اکنون ٩٩.٨ درصد جمعیت روستایی کشور از نعمت برق برخوردارند.
15-تاثیر تحریم ها بر صنعت برق چطور ارزیابی می کنید؟ آیا اینکه می گویند محدودیت، فرصت آفرین است در مورد صنعت هم این مصداق دارد؟ می توانید شرح بدهید؟
هر فرآیندی دارای جنبه های مثبت و منفی است. هر چند تحریم ها و محدودیت ها باعث شد که خیلی سامانه هایی که از خارج کشور خدمات می گرفتند؛ اکنون در داخل بومی سازی شوند؛ لکن قدرت صادرات کشور به خارج و بویژه کشورهای همسایه را به شدت محدود کرد و واردات فناوری های پیشرفته را نیز با مشکل مواجه ساخت. به هر حال کشور ما حدود یک درصد جمعیت جهان را دارد و طبیعتاً ارتباط با سایر کشورها را برای خود مغتنم می داند.
16 – امکانش هست در مورد مهاجرت بخصوص در مورد قشر تحصیل کرده بفرمایید؟
مهاجرت فی نفس مذموم نیست و برای کسب تجربه در حوزه های مختلف خوب هم هست. لکن مهاجرتی که فرد با امکانات مادی و علمی کشور به مدارجی از دانش و فناوری برسد و آنرا یک طرفه در اختیار سایر کشورها قرار دهد چندان موجه نیست.
البته هم اکنون استادانی در دانشگاه های مختلف جهان داریم که در طول سال با همکاری با دانشگاه ها و صنعت کشور همکاری کرده و به این ترتیب دین خود را اداء می نمایند.
در پایان از فرصتی که در اختیار نشریه مدیریت شبکه برق قرار دادید نهایت تشکر و سپاس را داریم و از درگاه پروردگار متعال برای حضرتعالی آرزوی سـلامتی و توفیـق مسئلت می نماییم.
ماهنامه مدیریت شبکه برق
شهریورماه 1403
